Hier een overzicht van de verschillende hoofdstukken:
Deel 01 - "Droom beroep" concertfotograaf?
Deel 02 - Juridische vraagstukken
Deel 03 - Bijzonderheden concertfotografie
Deel 04 - Het gedrag in de "pit"
Deel 05 - De juiste uitrusting voor concertfotografen
Deel 06 - Tips en trucs van de (concertfotografie-) professionals
Deel 07 - Beeldvorming (Deel 1)
Deel 08 - Beeldvorming (Deel 2)
Deel 09 - Aanbevolen camerainstellingen
Deel 10 - De nabewerking
Afbeelding 8.1: Spectaculaire maar ook ontroerende momenten moeten worden vastgelegd in concertfotografie. Wanneer men zijn foto's ook nog bewust vormgeeft, krijgt men indrukwekkende foto's van grote artiesten. Hier werd de fantastische klarinettist Giora Feidman gevierd tijdens zijn concert in de Berlijnse Philharmonie ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag, wat hij duidelijk ontroerd opmerkte. Canon EOS-1D Mark IV met EF 2,8/24-70mm bij een brandpuntsafstand van 38mm. 1/160 seconde, diafragma 3,2, ISO 1.000. Sluitertijdvoorkeuze (diafragmavoorkeuze).
(Foto © 2013: DAVIDS/Sven Darmer - www.svendarmer.de)
8.1 Sfeer in het publiek vastleggen
Wie met zijn foto's wil laten zien hoe succesvol het concert was, zou niet alleen de muzikanten op het podium moeten vastleggen, maar ook de mensen in het publiek moeten fotograferen. Aan de hand van stralend gelukkige (of in het ergste geval bitter teleurgestelde) gezichten blijkt of het concert een succes was of niet.
Het fotograferen van het publiek (of delen ervan) is doorgaans juridisch onproblematisch. Let er echter op dat je geen individuele portretten maakt en deze foto's dan commercieel exploiteert in een andere context. Dat valt ook niet onder de fotografietoestemming van de organisator.
Je kunt echter zonder problemen delen van het publiek fotograferen en deze foto's gebruiken voor verslaggeving over het concert.
Afbeelding 8.2: Het publiek viert feest, de sfeer is geweldig: Fans tijdens het Sunrise Avenue-concert op 27 augustus 2012. Dergelijke foto's mogen bij verslaggeving over een concert niet ontbreken. Nikon D4 met 2,8/14-24mm Nikkor bij een brandpuntsafstand van 14mm. 1/100 seconde, diafragma 2,8, ISO 4000.
(Foto © 2012: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)
Afbeelding 8.3: Zanger BOSSE tijdens zijn concert in de C-Halle in Berlijn op 4 mei 2013. Wanneer de muzikant midden in het publiek kan worden gefotografeerd, kan de sfeer bij het concert natuurlijk veel beter worden getoond. Zo sla je eigenlijk twee vliegen in één klap (muzikantenportret en publiekssfeerfoto). Helaas wordt het "bad in de menigte" de laatste jaren steeds zeldzamer, ook om veiligheidsredenen. Bovendien is het uiterst onwaarschijnlijk dat dit tijdens de eerste drie nummers zal gebeuren. Canon EOS-1D X met EF 2,8/24-70mm bij een brandpuntsafstand van 24mm. 1/160 seconde, diafragma 3,2, ISO 2.500.
(Foto © 2013: DAVIDS/Sven Darmer - www.svendarmer.de)
Afbeelding 8.4: Hier koos ik voor een verder weggelegen camerastandpunt: Vanuit het publiek kon ik zo de uitgestrekte armen van de enthousiaste fans op de voorgrond vastleggen als bewijs van de geweldige sfeer tijdens het concert, terwijl de H-Blockx op de achtergrond hun werk deden. Let er echter op dat je dergelijke foto's alleen maakt met uitdrukkelijke toestemming van de concertorganisator (en later publiceert). De foto toont de H-Blockx tijdens hun concert op 31 augustus 2010 bij het ZFR in Bochum/Witten. Nikon D3S met 2,8/24-70mm Nikkor bij een brandpuntsafstand van 50mm. 1/250 seconde, diafragma 2,8, ISO 6.400.
(Foto © 2010: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)
8.2 Zoek ongebruikelijke perspectieven op
Sommige foto's zijn bijzonder spectaculair omdat ze vanuit een ongebruikelijk standpunt zijn genomen. Hiervoor is echter de voorwaarde dat de fotograaf ook de mogelijkheid heeft om niet alleen de (gebruikelijke) plaatsen in de fotopit in te nemen. Wie dus dichter bij de artiesten wil komen of een ander exclusief standpunt (bijvoorbeeld vanuit de mengtafel of vanuit het publiek) voor zijn opnamen wil gebruiken, heeft een speciale vergunning nodig van de organisator.
Let er alsjeblieft op dat derden (bijvoorbeeld bandleden of licht- of geluidstechnici) niet gemachtigd zijn om speciale fotostandpunten mogelijk te maken; het is altijd de taak van de organisator om dit al dan niet toe te staan. Als de beveiliging je een bijzonder interessante plaats toewijst, kun je er echter van uitgaan dat dit is goedgekeurd door de organisator. Beveiligingsmedewerkers zijn de uitvoerende arm van de organisatoren; ze werken nauw samen en de beveiligingsmensen weten meestal precies wat ze mogen, welke fotograafplaatsen zijn toegestaan - en welke niet.
Afbeelding 8.5: Dieter Thomas Kuhn bij zijn concert in de Berliner Waldbühne op 6 augustus 2011. Ook deze foto profiteert van de interactie van de muzikant met zijn fans. Het ongewone perspectief was mogelijk doordat de fotograaf hier vanuit de fotopit zich kon leunen op het gedeelte van het podium dat als een kleine catwalk naar het publiek leidde. Zo was dit zicht op de artiest mogelijk zonder de fotopit te verlaten. Canon EOS-1D Mark III met EF 2,8/16-35mm bij een brandpuntsafstand van 16mm. 1/200 seconde, diafragma 5,0, ISO 1.000.
(Foto © 2011: DAVIDS/Sven Darmer - www.svendarmer.de)
Afbeelding 8.6: Deze foto valt op zowel door zijn ongebruikelijke camerastandpunt (hier werd gefotografeerd vanuit de rijen van het orkest) als door de kritische, bijna boze blik van dirigent Christian Thielemann, die op dat moment (opname van 22 mei 2008 in de Berliner Admiralspalast) nog algemeen muzikaal directeur was van de Münchener Philharmoniker. Sinds 2012 is de voormalige assistent van Herbert von Karajan chef-dirigent van de Sächsische Staatskapelle Dresden en sinds 2013 ook artistiek leider van de Salzburger Osterfestspiele.
(Foto © 2008: DAVIDS/Sven Darmer - www.svendarmer.de)
8.3 Spectaculaire podiumopstellingen en beelden tonen
Sommige - vaak bekendere - bands maken naast geavanceerde lichttechniek gebruik van uitgebreide podiumopstellingen en beelden. Hier geldt de vuistregel: fotograferen! Als fotografen profiteren we enorm van dergelijke speciale elementen. Probeer echter de muzikanten passend bij de spectaculaire achtergrond af te beelden, want alleen de opstellingen of podiumbeelden op zich zijn oninteressant. Er moet altijd een relatie zijn tussen het concert of de muzikanten en de fotografische vormgeving.
Afbeelding 8.7: Roger Waters tijdens het The Wall-concert op 15 juni 2011 in Berlijn (voor het symbool: rode cirkel met zwart bewakingscamera). Canon EOS-1D Mark IV met EF 2,8/24-70mm bij gebruikte brandpuntsafstand 34mm. 1/125 seconde, diafragma 2,8, ISO 1.250. Sluitertijdvoorkeuze (diafragmavoorkeuze) met belichtingsmeetmethode spotmeting.
(Foto © 2011: DAVIDS/Sven Darmer – www.svendarmer.de)
Afbeelding 8.8: Muse tijdens het concert in de Waldbühne in Berlijn op 14 juli 2013. Canon EOS-1D Mark IV met EF 2,8/70-200mm bij gebruikte brandpuntsafstand 70mm. Dergelijke buitengewone en politieke beelden van de podiumopbouw mogen natuurlijk niet ontbreken bij de concertverslaggeving. 1/160 seconde, diafragma 5,6 , ISO 1.000. Handmatige instelling van de belichtingsparameters.
(Foto © 2013: DAVIDS/Sven Darmer – www.svendarmer.de)
8.4 Ook eens schuin fotograferen
Veel foto's - niet alleen in de concertfotografie - komen tot hun recht doordat ze (opzettelijk!) licht schuin zijn genomen omwille van de visuele vormgeving. Let echter op dat de camera niet te scheef wordt gehouden. Als de horizon ineens door twee tegenovergestelde zijden loopt (of zelfs schuiner), ziet dat er zelden goed uit. Ideaal gezien, vanuit een beeldvormend oogpunt, zijn hoeken tussen 10 graden en maximaal 40 graden. Dergelijke kantelingen worden door de kijker als dynamisch, maar niet storend ervaren.
Afbeelding 8.9: Culcha Candela tijdens hun concert op 20 augustus 2011 bij het Zeltfestival Ruhr in Bochum/Witten. De band was de hele tijd in (snelle) beweging. Ik besloot veel van de foto's van dit concert schuin te nemen, omdat dat volgens mij beter paste bij de muziek en de grandioze show (de zangers waren de hele tijd in beweging). Nikon D3S met 4,0/24-120mm Nikkor bij gebruikte brandpuntsafstand 24mm. 1/400 seconde, diafragma 4,0, ISO 3.200.
(Foto © 2011: Jens Brüggemann – www.jensbrueggemann.de)
Afbeelding 8.10: Jamie Cullum tijdens het concert in de Heimathafen in Berlijn op 17 april 2013. Schuin genomen foto's ogen vaak moderner en dynamischer. Canon EOS-1D X met EF 2,8/70-200mm bij gebruikte brandpuntsafstand 80mm. 1/160 seconde, diafragma 2,8, ISO 5.000. Sluitertijdvoorkeuze (diafragmavoorkeuze) met belichtingsmeetmethode spotmeting.
(Foto © 2013: DAVIDS/Sven Darmer – www.svendarmer.de)
8.5 Abstract gehouden foto's
Het eerste doel van concertfotografen is eigenlijk altijd dat de artiesten op het podium zo goed mogelijk op de foto's te herkennen zijn. Alleen op die manier kunnen de resultaten aan de redacties verkocht worden, want uiteindelijk willen de fans hun idolen herkennen op de beelden.
Afbeelding 8.11: Milow op 1 september 2011. Ook al staat de zanger volledig in de schaduw van het atmosferische tegenlicht, hij is (voor insiders) vanwege zijn typische lichaams- en gitaarhouding en hoofdvorm te herkennen. Vanwege deze intense roodtint en vanwege het abstracte grafische effect blijft deze foto me nog steeds erg bevallen. Nikon D3S met 4,0/24-120mm Nikkor bij gebruikte brandpuntsafstand 24mm. 1/200 seconde, diafragma 4,0, ISO 1.600. Handmatige instelling van de belichtingsparameters. (Foto © 2011: Jens Brüggemann – www.jensbrueggemann.de)
Afbeelding 8.12: Eveneens een abstracte foto, hier van een drummer tijdens het live concert. Het licht en de mist, samen met de enkele herkenbare beeldelementen (contour van de drummer en zijn instrument), maken de foto tot een ongebruikelijk, maar indrukwekkend document van een sfeervol live concert. Nikon D3S met 4,0/24-120mm Nikkor bij gebruikte brandpuntsafstand 120mm. 1/200 seconde, diafragma 4,0, ISO 2.500. Handmatige instelling van de belichtingsparameters.
(Foto © 2011: Jens Brüggemann – www.jensbrueggemann.de)
8.6 Gericht scherpstellen
Veel beginnende fotografen gebruiken de autofocus niet gericht (bijvoorbeeld door gebruik van slechts één autofocus-meetveld), maar hebben het volledige autofocus-meetbereik actief. Ze weten dus uiteindelijk niet voor welk autofocusveld de camera kiest. Afbeelding 8.13: Hier heb ik de BAP-gitarist gefotografeerd tijdens het concert op 24 augustus 2011. De blije en tevreden gezichtsuitdrukking van de artiest werd in deze foto door mij benadrukt, omdat ik met een zeer open diafragma (en daardoor slechts een kleine scherptediepte) heb gefotografeerd. Zo leiden zowel de voor- als achtergrond niet af van het gezicht. Nikon D3S met 1,4/85mm Nikkor. 1/400 seconde, diafragma 2,2, ISO 1.250. Afbeelding 8.14: Omdat het gezicht van de gitarist van RUNRIG (concert op 29 augustus 2012) voornamelijk in de schaduw lag, besloot ik bij deze foto de focus op de gitaarhals te leggen. De onscherpte in het gezicht van de gitarist stoort in dit geval niet, omdat door de schaduw de anonimiteit van de artiest al gegeven is. Het resultaat is een (neutrale) muzikantenfoto die algemeen kan worden gebruikt voor het onderwerp (live) muziek. Nikon D4 met 1,4/85mm Nikkor. 1/1600 seconde, diafragma 2,2, ISO 2.500. Sinds de meeste professionele systeemcamera's zijn uitgerust met verticale handgrepen, wordt het verticale formaat bijna even vaak gekozen als creatieve optie als het horizontale formaat. De camera's liggen, met de verticale handgreep, net zo comfortabel in de hand als voorheen alleen bij het horizontale formaat. In sommige gebieden van de fotografie kan men veilig stellen dat voornamelijk verticale foto's worden gemaakt (bijvoorbeeld in de modefotografie). In de concertfotografie komen beide formaten even vaak voor. Er zijn genoeg motieven die perfect werken in het verticale formaat, en andere die praktisch om het horizontale formaat "vragen". Afbeelding 8.16: BAP-concert tijdens het Zeltfestival Ruhr in Bochum op 24 augustus 2011. Door de schuine pose van de gitarist paste hij nog beter bij mij in het (verticale) formaat samen met de gitaarhals. Nikon D3S met 1,4/85mm Nikkor. 1/320 seconde, diafragma 2,0, ISO 1.250. Diafragmavoorkeuze (Tijdautomatik). Afbeelding 8.17: Kraftwerk bij hun concert in het Tempodrom in Berlijn op 26 maart 2004. Hier past de strenge en rechte beeldcompositie uitstekend bij de geconstrueerde muziek van Kraftwerk (die overigens meer dan 44 jaar geleden zijn opgericht en hun eerste grote hit precies 40 jaar geleden hadden: "Autobahn"; tenzij men het nummer "Ruckzuck" uit 1971 hiervoor houdt). Van de oprichters is echter alleen Ralf Hütter tot op heden overgebleven. Florian Schneider, ook oprichter en pas in 2008 uit Kraftwerk gestapt, was op deze foto uit 2004 echter nog actief in de band. Het vierkante formaat is het meest ongebruikelijke van de "typische" fotoformaten. Zijn verspreiding was vroeger aanzienlijk groter vanwege de 6x6-middenformaatcamera's. Ook vandaag bestaat er natuurlijk nog het vierkante cameraformaat; het aandeel ervan is echter sterk gedaald. Afbeelding 8.18: Sunrise Avenue tijdens het concert bij ZFR in Bochum op 27 augustus 2012. Hoewel de gitarist links aan de rand van de afbeelding door mij is geplaatst, is het vierkant in dit geval het optimale formaat, omdat ook zo de drums hun plaats in het beeld vinden. Nikon D4 met 2,8/24-70mm Nikkor met een gebruikte brandpuntsafstand van 24mm. 1/320 seconde, diafragma 2,8, ISO 3.200. Diafragmavoorkeuze (Tijdautomatik). Afbeelding 8.19: Niemand portretteert de "slechterik" zo bekwaam als Billy Idol (hier een foto van zijn concert op 27 november 2005 in Berlijn). Het gezicht, samen met de opgeheven wijsvinger, passen optimaal in het vierkante beeldformaat. Afbeelding 8.20: Bij deze foto wilde ik de microfoonstandaard niet afsnijden - en koos daarom voor het vierkante beeldformaat. De verticale oplossing zou een in het beeld stekende microfoon hebben laten zien die praktisch (op de foto) uit het niets zou zijn gekomen. Nikon D800 met 2,8/70-200mm Nikkor met een gebruikte brandpuntsafstand van 105mm. 1/500 seconde, diafragma 4,5, ISO 800. Afbeelding 8.21: Wir sind Helden-concert op 25 augustus 2011. Drummer Pola Roy in actie. Drummers met hun instrument laten zich meestal het beste afbeelden in het vierkante formaat. Tenminste, als men het instrument als geheel wil tonen (niet afgesneden). Dit komt door de opbouw van dit instrument dat ook wel "schiettent" genoemd wordt. Nikon D3S met 1,4/85mm Nikkor. 1/250 seconde, diafragma 3,5, ISO 2.000. Handmatige instelling. De meeste concertfotografen zullen professionele systeemcamera's (dus camera's met verwisselbare lenzen) gebruiken met een beeldverhouding van 2:3 (DSLR fullframe = 24mm x 36mm). Hierdoor wordt het merendeel van de foto's al tijdens het maken bepaald in landschaps- of portretformaat via de zoeker van de camera.
(Foto © 2011: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)
(Foto © 2011: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)8.7 Hoog- of liggend formaat?
Afbeelding 8.15: Dit motief is perfect geschikt voor het verticale formaat: Omdat de gitarist juichend zijn handen boven zijn hoofd houdt, gaf hij praktisch het formaat voor mij aan. Nikon D800 met 2,8/70-200mm Nikkor met een gebruikte brandpuntsafstand van 155mm. 1/250 seconde, diafragma 4,0, ISO 800.
(Foto © 2013: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)
(Foto © 2011: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)
(Foto © 2004: DAVIDS/Sven Darmer - www.svendarmer.de)8.8 Vierkant als optie
Er bestaat echter voor iedereen de optie om achteraf, tijdens de beeldbewerking, over te schakelen naar het vierkante formaat. Het is immers een zeer interessant formaat, daarom moet de beslissing hiervoor niet alleen worden genomen omdat men storende beeldelementen (door een deel van de afbeelding weg te snijden) wil verwijderen.
(Foto © 2012: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)
(Foto © 2005: DAVIDS/Sven Darmer - www.svendarmer.de)
(Foto © 2013: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)
(Foto © 2011: Jens Brüggemann - www.jensbrueggemann.de)Opmerking
Toch moeten jullie je, vanuit een artistiek oogpunt, niet laten beperken tot het formaat van jullie camera. Andere formaten hebben ook hun charme. Let er echter op dat je geen "onharmonieuze" formaten kiest die door de kijker als onaangenaam worden ervaren.
Het vierkante formaat is een zeer "streng" formaat, maar de charme ervan ligt in het feit dat het niet zo vaak voorkomt. Op die manier is het ook zeer geschikt voor concertfotografie, mits de elementen in de foto zinvol zijn ingevuld.
Probeer bij jullie volgende concertfotoshoot bewust de beeldcompositie al op het vierkante formaat af te stemmen tijdens het maken van de opnamen. Hiervoor moeten jullie eenvoudigweg de zijranden van het landschapsformaat wegdenken. Het resultaat zal ongetwijfeld concertfoto's zijn die zowel ongebruikelijk als spannend zijn.
