Schetslegende:
De verschillende uitingen in de erotische fotografie leiden ertoe dat men probeert ze in verschillende stijlrichtingen te categoriseren. Natuurlijk kunnen de stijlrichtingen niet altijd scherp worden afgebakend, en daarnaast is de grote verscheidenheid aan foto's in de loop der tijd aan verandering onderhevig; nieuwe aspecten komen naar voren, oude verdwijnen, wat ertoe leidt dat de stijlrichtingen niet scherp van elkaar gescheiden kunnen worden en elke categorisering bovendien onvolledig en slechts tijdelijk geldig is.
Fotografie is nu eenmaal een creatieve vorm van expressie door een verscheidenheid aan individuen, wat resulteert in het creëren van verschillende resultaten, waardoor hun diversiteit tot stand komt. Maar dat is juist wat het aantrekkelijk maakt, want als alle fotografen dezelfde visie zouden hebben, dezelfde achtergrond zouden hebben als het gaat om camera techniek en beeldcompositie, zouden de resultaten onderling uitwisselbaar zijn en daardoor - uiteindelijk - saai.
Een andere reden waarom categorisatie niet op leerboekachtige of wetenschappelijk correcte wijze kan worden uitgevoerd, is dat de indeling van de verschillende disciplines in de erotische fotografie deels berust op subjectief beladen begrippen, die door verschillende mensen met verschillende inhoud worden toegepast. Het is zeker te begrijpen dat een openminded kunstenaar het begrippenpaar "erotiek" en "pornografie" anders zal afbakenen dan een katholieke plattelandspastoor in Beieren…
Volgens de methodologische individualisme is het de individuele fotograaf wiens subjectieve waarden, persoonlijke ervaringen en individualistische perspectieven de betreffende foto vormgeven, en het is de individuele kijker die het beeld op basis van zijn opvoeding en zijn subjectieve, volgens Popper hypothetisch kennis interpreteert. Anders gezegd: Met een wereldbevolking van meer dan 6 miljard mensen kan worden aangenomen dat bij het toekennen van de begrippen "erotiek", "romantiek" of "pornografie" talloze inhouden naar voren komen. De hieropvolgende indeling dient u daarom enkel als richtlijnen, welke middelen en signalen doorgaans in Midden-Europa aan het begin van de 21e eeuw in de betreffende stijlrichting worden gebruikt.
Het is niet altijd precies af te bakenen onder welke fotostijl de betreffende foto valt. Fetisj? Prikkelend? Speels? Maakt niet uit, belangrijker dan een correcte classificatie is dat het resultaat de fotograaf en de modellen bevalt!
Portretten
Erotiek is een verhaal dat zich afspeelt in het hoofd van de toeschouwer. De eigen fantasie is hierbij belangrijker dan het zien van alle schaamteloos blootgestelde details. Het is daarom heel legitiem om ook portretten als een aparte richting binnen de erotische fotografie te noemen. Immers, niet weinig signalen, zoals bijvoorbeeld sensueel geopende mond, een intensieve, veelbelovende blik, nat, wildhangend haar in het gezicht, glanzende huid bedekt met zweet, een verleidelijk gebaar, een diepe halsuitsnijding, blote schouders of een strak T-shirt zijn typisch voor moderne erotische portretten.
Ook dit portret straalt sensualiteit - en erotiek! - uit, hoewel het toch "slechts" een portret is.
Toch, zelfs als er geen schaamte, billen, borsten of benen van het model te zien zijn, zijn een veelbelovende blik, sensueel geopende mond, nat haar en een slimme compositiesamenstelling, gecombineerd met een zeer strak, voor een portret zelfs uitzonderlijk smalle compositie, genoeg om het portret van een diva te creëren, dat geen enkele man onberoerd laat en nauwelijks een vrouw. Maar dergelijke foto's maak je niet zomaar "even snel", je hebt wat tijd nodig om zo intensief met het model te kunnen samenwerken dat zulke uitzonderlijke opnames ontstaan. Ook voor deze foto gebruikte ik mijn favoriete objectief voor portretfoto's, de Micro-Nikkor VR-S 2,8/105mm.
Beautyfoto's
Beautyfoto's hebben als doel het model zo voordelig mogelijk en volgens de heersende schoonheidsidealen op de foto weer te geven. Het inhuren van een visagist is daarom altijd aan te bevelen. Dergelijke foto's worden gebruikt voor reclame (voornamelijk op het gebied van cosmetische producten!), voor het modellenportfolio, of ook voor de voorraadfotografie van beeldbanken (universele gebruiksmogelijkheid zorgt voor grote verkoopkansen).
Een duidelijke erotische boodschap wordt daarbij meestal niet nagestreefd, in plaats daarvan is terughoudendheid vereist. Dit is ook de reden waarom de fotograaf de gebruikte rekwisieten nauwkeurig moet controleren op hun symbolische betekenis. Om bovendien een te provocerend effect van de foto te voorkomen, moet erop worden gelet dat het model niet rechtstreeks in de camera kijkt, maar in plaats daarvan op een romantische manier in de verte staart, of alsof het onopgemerkt (bezig) is.
Bij een professionele beautyfoto hoort dat het model perfect opgemaakt is, daarom zou u, als u een echt indrukwekkende foto wilt maken, de kunsten van een visagist moeten inschakelen. Let erop dat de vaardigheden van visagisten kunnen variëren, daarom moet u niet alleen naar de prijs kijken, maar ook naar wat de make-up professionals kunnen presteren. Oh ja, en denk eraan dat ook de handen en vingers (en nagels!) van uw beautymodel goed verzorgd zijn, voor zover deze zichtbaar zijn op de foto!
Klassieke naaktfotografie
Klassieke naaktfotografie staat voor het tijdloze; iedereen zal meteen denken aan zwart-wit, deels dramatisch belichte opnamen van lichamen, waarin licht en schaduw het dominante element van de beeldvorming zijn. Veel beroemde beelden uit het begin van de vorige eeuw, zoals bijvoorbeeld "Le violon d'Ingres" van Man Ray uit 1924 of "La Prière" uit 1930, zijn nog steeds tijdloos aantrekkelijk en worden tegenwoordig nog steeds verkocht als ansichtkaarten of kunstdrukken. Hier toont zich de ware kwaliteit van een naaktopname wanneer foto's zo'n langdurige interesse opwekken.
Klassieke fotografie hoeft niet automatisch in zwart-wit te worden gefotografeerd. Belangrijker zijn compositie en lichtgeleiding. Beeldbewerking in de zin van vervormingen wordt in de klassieke naaktfotografie niet gebruikt. Het spelen met licht en (vooral!) schaduw, op een bekwaam manier toegepast, is voldoende om expressieve foto's te creëren die zelfs tientallen jaren na hun totstandkoming nog steeds tijdloos geldig zijn en mensen inspireren.
Glamourfotografie
Ook in de glamourfotografie (Glamour = Engels: charme, magie) wordt er gelet op het perfecte uiterlijk van de modellen. In tegenstelling tot bij beautyfoto's wordt hier echter expliciet de nadruk gelegd op de erotische beeldspraak. Zo zullen geïdealiseerde vrouwelijke symbolische figuren in veel van de glossy magazines grotendeels worden toegeschreven aan glamour- of pin-upfotografie. Glamour lokt en verleidt, glamour wil de fantasie van de toeschouwer in een bepaalde (erotische!) richting sturen.
Glamour wil erotische verlangens bij de toeschouwer opwekken, daarom betekent glamour altijd ook illusie, want de betovering van glamourfoto's is niets meer dan een mooie schijn, en de perfecte lichamen van de prachtige modellen, hoe dichtbij ze ook lijken om aan te raken, zijn in werkelijkheid net zo ver weg als al die andere dromen uit de wereld van reclame en beloften en verleiding.
Daarom moeten, om foto's in glamourstijl te maken, exclusieve setontwerpen (selectie van luxueus ogende locaties en requisieten) en uitgebreide beeldbewerking (om de huid en lichamen van de modellen vlekkeloos te laten lijken) niet worden verwaarloosd. Ook wordt er gebruik gemaakt van fotografische en verlichtingstechnische trucs om de illusie zo perfect mogelijk te laten lijken. De persoonlijkheid van het model, de mens, wordt daarbij volledig genegeerd.
In de glamourfotografie hoeven de modellen niet naakt te zijn - maar het kan ook geen kwaad… Sieraden, dure kleding en snelle auto's als rekwisieten zijn de ingrediënten die een erotische foto nodig heeft om "glamoureus" over te komen. En ook de make-up moet passen bij de beeldspraak, dus boek bij voorkeur een goede visagiste bij het team!
Fetisjfoto's
Fetisjfoto's moeten niet alleen aantrekkelijk zijn voor liefhebbers van seksuele spelletjes, ook fotografen zijn enthousiast (hoewel om andere redenen) over de vele mogelijkheden die de accessoires hier bieden.
Laarzen en handschoenen, lak en leer, kettingen en zwepen stimuleren de creativiteit van fotografen. Toch hoeven de resultaten van dergelijke fotoshoots in de meeste gevallen niet minder esthetisch te zijn dan bij het nastreven van andere stijlen.
Om de diversiteit van fetisjfotografie te leren kennen, raad ik die fotografen aan die zich wat intensiever willen verdiepen in dit onderwerp, om de relevante SM-magazines te bestuderen. Ook de fotoboeken van sommige bekende fotografen die zich in het verleden wat meer hebben verdiept in de diversiteit van fetisjfotografie, zoals bijvoorbeeld Eric Kroll en de in 1997 overleden Günter Blum, zijn het bekijken waard. "Kokette" fetisjfantasieën laten de nog steeds verkrijgbare ansichtkaarten van Betty Page zien, het (nog steeds bekendste) fetisjmodel uit de Verenigde Staten van de jaren '50.
Gothic
Oorspronkelijk behorend tot fetisjfotografie, is Gothic als stijlrichting de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Dit kan onder andere liggen aan de vele fantasierijke kostuums die in gothicfotografie worden gebruikt. En zelfs als sommige gothicmodellen zich deels "vrij onconventioneel" opmaken, beheersen ze doorgaans wel hun eigen make-up, wat dan weer voordelig is voor expressieve opnamen.
In gothicfotografie is zwart niet alleen de overheersende kleur bij de make-up of de kostuums van de modellen; in de meeste gevallen zal de fotograaf proberen de duistere en onheilspellende sfeer van de gothicbeweging ook in zijn foto's over te brengen, waardoor, geheel anders dan bijvoorbeeld in de beautyfotografie, Low-key-foto's de eerste keuze zullen zijn.
Met behulp van de meest geavanceerde computertechnologie en beeldbewerkingsprogramma's kunnen de behaalde resultaten op de pc of Mac nog verder worden vervormd, ofwel door de gefotografeerde kleuren somberder te maken of door hele - angstaanjagende! - werelden (met fabelwezens, volle manen, etc.) toe te voegen.
Opvallende, aan vervlogen tijden herinnerende kostuums en fantasierijke styling zijn het gereedschap van gothic-fans. En zelfs als zwart de overheersende kleur is, betekent dat nog lang niet dat de schoonheid verloren gaat, zoals dit foto van Amethysta bewijst…
… die werd genomen tijdens de Nikon Solutions in Keulen in de herfst van 2007.
Uitlokkingen
Een stijl die vooral geliefd is bij de "rebellen" van de naaktfotografen, is het provoceren door middel van duidelijke (seksuele) poses of naaktfotografie in het openbaar (eventueel met toeschouwers). De boodschap van de afbeelding is altijd duidelijk en het shockeren van de kijker is gewenst, wat bij sommige fotografen - helaas - zelfs een doel op zich kan worden.
Het is duidelijk dat voor sommige kijkers de grens naar pornografie snel wordt overschreden. Vaak ontstaat het effect van de afbeelding niet eens door een "openhartig" tonen van de geslachtsdelen; het is eerder de manier waarop (zelfverzekerd!) de modellen zich presenteren en waar ze dit doen.
Met name de Japanner Araki is onder de aanhangers van deze extreme vorm van naaktfotografie bijna tot een cultfiguur uitgegroeid. Slechts: Nergens in de erotische fotografie is de balans tussen een doeltreffende boodschap en pijnlijke effecten zo moeilijk als hier.
Het openlijk tonen van geslachtsdelen is waarschijnlijk een van de grootste provocaties - tenminste in de ogen van de meeste mensen. Toch moeten ook dergelijke foto's beoordeeld worden aan de hand van de gebruikelijke beoordelingscriteria voor afbeeldingen, want het is niet zozeer belangrijk wat er gefotografeerd wordt, maar hoe het gefotografeerd wordt.
Zelfs als je "niet al te veel" ziet, maar alleen suggereert, is de fantasie van de kijker meestal voldoende om de "rest" in te vullen…
Realisme
De natuurlijke ("realistische") weergave van naakten wordt relatief stiefmoederlijk behandeld in de professionele fotografie. De reden hiervoor ligt waarschijnlijk in de huidige opvattingen over schoonheid in de Europese cultuur, die zich verzetten tegen een onopgemaakte en niet-erotische weergave van het menselijk lichaam. Bovendien is het commerciële gebruik van dergelijke foto's voornamelijk beperkt tot het medisch-natuurwetenschappelijk gebied.
Een aspect dat pleit voor naaktopnamen in realistische stijl, is dat zelfs de fotograaf die moeite heeft om knappe modellen te vinden, "aan de slag kan", omdat bij deze vorm van naaktfotografie een beroep kan worden gedaan op willekeurige personen (bijv. uit de kennissenkring).
Realisme betekent echter niet dat modellen automatisch niet aantrekkelijk mogen zijn of dat de opnames niet op de een of andere manier "sexy" mogen zijn. Ook deze foto is eerder in realistische stijl gemaakt, en heeft toch zeker zijn erotische charme.
Surrealisme
Surrealistische naakt- en erotische fotografie ontstaat op de grens tussen zijn en schijn, tussen realiteit en fantasie. Deze bizarre wereld heeft als doel de kijker te verrassen, hem mee te nemen naar de wereld van de fantasie en soms zelfs tot nadenken aan te zetten.
Een dergelijke "reis naar het onwerkelijke" vereist dan, naast fantasie en creativiteit van de fotograaf, een moedig, open-minded en getalenteerd model dat bereid is om ook eens ongebruikelijke en onlogische rollen te spelen. Surrealistische naakt- en erotische foto's roepen, meer dan composities in andere fotostijlen, emoties op die het gebruikelijke kader van erotiek doorbreken.
De bijna onbeperkte mogelijkheden van beeldbewerking met Photoshop en andere programma's zijn bij uitstek geschikt om de resulterende opnamen achteraf op de computer verder te manipuleren en zo het surrealistische effect te versterken. Vakmensen creëren complete "kunstmatige werelden" op de computer, wat soms maanden werk betekent voor 1 foto. Het belangrijkste accessoire hierbij is een voldoende groot grafisch tablet (minimaal DIN A4 of beter A3) met een drukgevoelige pen, wat het werk van de creatieve persoon achter het scherm aanzienlijk vergemakkelijkt.
De Engelsman Barry Lategan was een van de eersten die bekendheid verwierf met dergelijke werken op het gebied van creatieve fotografie met uitgebreide beeldbewerking.
Maar ook met eenvoudige methoden zijn surrealistische effecten te bereiken. Bij deze foto, die traditioneel digitaal (dus met standaardinstellingen) met mijn Nikon D3 in mijn studio is genomen, heb ik in Photoshop de gradatiecurven gebruikt (Afbeelding - Aanpassingen - Gradatiecurven), die ik meerdere keren heb gebogen en verdraaid om deze ongewone vervreemding te creëren.
Romantiek
Romantische regie wil de kijker in zachte, gevoelige, softe stemmingen brengen, en de onvervulde droom van veel mensen van een zorgeloos leven in verbinding met mooie, delicate, jonge, ongeklede, voornamelijk vrouwelijke modellen geeft deze fotografische stijl zijn bestaansrecht. Nog steeds wordt de term "romantische erotische fotografie" onlosmakelijk verbonden met de naam David Hamilton. Deze in de jaren zeventig soms zeer populaire meisjefotograaf creëerde ooit een idyllische droomwereld vol licht geklede vrouwelijke tieners ("nymfen"), waarbij zijn handelsmerken het voortdurende gebruik van het vervagingseffect, doorschijnende blouses van de modellen en de Franse plattelandsatmosfeer werden.
Veel romantische regies kenmerken zich door het hoge-sleutel karakter van de opnamen met lage contrasten (lage gradaties) en tegenlicht, waarbij vroeger graag hoogsensitieve films met sterke korrel werden gebruikt. Tegenwoordig worden vooral diverse Photoshop-filters gebruikt, zoals vervaging, etc.
Intiem
Intimiteit wordt door sommige mensen soms als opdringerig ervaren, door sommigen zelfs als pornografisch. Maar sinds de publicatie van Jean-Francois Jonvelles fotoboek "Photographs", waarin hij aan de hand van erotische zwart-wit foto's het verhaal vertelt van een jonge vrouw (zijn geliefde?), die hij gedurende een langere periode heeft gevolgd met zijn camera, zou zelfs de laatste moralist duidelijk moeten zijn geworden dat intimiteit ook esthetisch veeleisend en zonder de waardigheid van het afgebeelde model te schenden gefotografeerd kan worden.
Daarom rijst op dit punt de vraag wat bepaalde erotisch gerichte stijlen van naaktfotografie onderscheidt van de hier niet verder behandelde pornografie? Aangezien inhoud noch fotografische technieken vaak differentiëren, ben ik tot de conclusie gekomen dat, wanneer de analyse beperkt wordt tot "normale" erotische voorstellingen, het juist de esthetiek is die ontbreekt bij pornografie en zo een criterium vormt voor het onderscheid, waarbij het sterk subjectieve karakter van deze term echter elke onderscheiding slechts intrasubjectief vergelijkbaar maakt.
Het lijkt dus bij de inspanning tot onderscheid minder te gaan om wat er wordt getoond, maar vooral om hoe het wordt getoond! Andere in de literatuur gebruikte onderscheidingscriteria, zoals bijv. het gebruik van een fotografie, zijn volkomen ongeschikt, omdat hierop de auteur van het beeld na de verkoop (van de kalender, het boek, de ansichtkaart, etc.) geen invloed meer heeft.
Intieme foto's moeten geloofwaardig overkomen, daarom moet de technische en creatieve kwaliteit niet centraal staan in uw inspanningen. Belangrijker zijn spontaniteit en authenticiteit. Intieme foto's lijken geloofwaardiger als ze er technisch niet te perfect uitzien.
Veegeffecten helpen de kijker van de afbeelding te suggereren dat de foto's "echt" zijn, dus niet opgesteld (wat natuurlijk niet waar is!). Daarom zou uw model ook alleen in uitzonderlijke gevallen recht in de camera moeten kijken.
