Schetslegende:
Iedereen die ooit een groep mensen heeft gefotografeerd, weet hoeveel moeilijker dit is in vergelijking met foto's van individuele personen: Zodra meerdere mensen als modellen optreden, moet u als fotograaf hard werken tegen de groepsdynamiek in. U moet uw stem verheffen om niet onder te gaan in het algemene gemompel en gelach van de groepsleden.
Om aandacht te krijgen, wordt u meestal gedwongen om de "eenpersoonsband" te zijn, want zodra mensen in een groep samenkomen om gefotografeerd te worden, wordt de onzekerheid van de individuele personen overschaduwd door ongedisciplineerdheid en flauwiteiten, waardoor u als fotograaf op uw beurt met nog betere grappen moet komen om de groepsleden "tussendoor" te leiden naar een aansprekende foto.
Maar groepsfoto's in de naakt- en erotische fotografie zijn ook om andere redenen een gevoelig onderwerp, dat van de fotograaf veel gevoeligheid vereist: Ten eerste kan in sommige gevallen bij foto's waarop mensen met elkaar omgaan, de grens naar pornografie snel worden overschreden voor sommige toeschouwers.
Dit kan overigens ook gelden voor de modellen, die daarom sterk moeten worden betrokken bij het vinden van ideeën. Ten tweede is het zeker niet de zaak van iedereen om naakt te poseren samen met een voor hen of haar vreemd persoon voor naaktfoto's, vooral omdat lichamelijk contact tussen de modellen onderling in de meeste gevallen moeilijk te vermijden zal zijn.
Ik heb echter de afgelopen jaren ook vaak het tegenovergestelde kunnen vaststellen, namelijk dat de modellen onderling lichamelijk contact bij foto-opnames eerder als plezier zien en integendeel helemaal geen probleem hebben met aanrakingen.
Groepsopstellingen
Of een groep bij drie personen begint of al bij twee, is een nogal theoretische vraag, aangezien de problematiek voor het geval dat ons hier interesseert, de erotische fotografie, hetzelfde is: "Hoe kan ik de modellen op een zinvolle manier met elkaar in verband brengen op de foto, zonder dat de opname aan expressiviteit verliest?" Welke boodschap wil ik overbrengen met het beeld? En is het resultaat van de groepsopstelling nog steeds fotografisch esthetisch?
Iedereen die ooit tegelijkertijd erotische foto's heeft gemaakt met meerdere modellen, zal kunnen bevestigen dat, vanaf één enkel model, met elke toegevoegde persoon het aantal problemen tijdens de regie van de opname bijna exponentieel toeneemt. De moeilijkheid komt voort uit het feit dat naast het eerder genoemde probleem van de groepsdynamiek dergelijke opstellingen niet kunnen worden opgelost met enige vuistregels (bijv. het "klaverbladprincipe"), zoals die worden toegepast in portretfotografie.
De reden hiervoor is dat bijv. het klaverbladprincipe niet zomaar kan worden toegepast bij full-body erotische opnames: hier vraagt de toeschouwer van de foto om meer beeldinhoud dan alleen de weergave van formeel gerangschikte lichamen: hij wil een verklaring van de relatie tussen de ongeklede modellen door de foto ontvangen.
Voor deze foto koos ik een zeer eenvoudige opstelling van de personen. Als het beeldidee echt interessant is, kunnen andere vormgevingsmaatregelen, zoals bijvoorbeeld gewaagde lichteffecten, enz., worden weggelaten, zonder dat de opname aan expressiviteit verliest. Let echter op dat zo'n beeldidee bij voorkeur slechts eenmaal wordt gebruikt, omdat bij herhaling de originaliteit noodzakelijkerwijs "verloren gaat".
Het doel van de opname in de erotische fotografie is dus volledig anders dan in de klassieke portretfotografie. Terwijl daar een documenterende functie voorop staat, vaak niet zonder de afgebeelde personen op de foto zo voordelig mogelijk te presenteren, ligt in de naakt- of erotische fotografie de nadruk op de artistiek vormgevende interpretatie van de lichamen en hun aantrekkingskracht, waarbij de persoonlijkheden van de afgebeelde personen niet noodzakelijkerwijs centraal hoeven te staan op de opnamen.
De kunst ligt er nu in om een groep ongeklede personen zo te rangschikken dat de toeschouwer zich de vraag naar het waarom (waarom naakt?) niet eens stelt. Of, anders gezegd: bij een slechte groepsnaaktfoto is het ontbreken van de kleding van de modellen voor een neutrale toeschouwer niet overtuigend, kan onder bepaalde omstandigheden zelfs ingaan tegen de eigenlijke boodschap van de afbeelding.
Bij groepsopnames in de erotische fotografie is het raadzaam om modellen te gebruiken die elkaar minstens respecteren, maar bij voorkeur bevriend zijn.
Zeker ook buiten kunt u uitstekend twee of meer modellen met elkaar verenigen op een foto. Een "paradijselijke" omgeving haalt de scherpte van de erotische foto's af, zelfs als de modellen schijnbaar met elkaar "knuffelen". Dergelijke opnames zijn een domein van de zwart-witfotografie, omdat de beperking tot grijstinten het grafische vermogen nog versterkt. Het succes hangt naast de plaatsing van de modellen ook af van het vakkundige gebruik van de beeldvorming.
Bovendien zijn sportief begaafde modellen en een zekere spanning (niet alleen in het lichaam) tijdens de opnamen nuttig om tot het gewenste resultaat te komen.
Houd er rekening mee dat het vinden van geschikte lichaamshoudingen voor de meeste modellen een nogal saaie aangelegenheid is, en een gespannen naaktopname niet kan ontstaan met verveelde modellen, daarom dient u zich al in een vroeg stadium bezig te houden met beeldvorming en poses.
(Liefdes-)koppels
De bovengenoemde ordningsproblemen doen zich niet voor wanneer de modellen een (liefdes-) koppel zijn, elkaar dus goed kennen en de naaktheid van de ander niets ongewoons meer is. De mogelijkheden van erotische fotografie zijn hier behoorlijk divers, hoewel het fotograferen van koppels nog steeds veel te zeldzaam is.
Dat komt waarschijnlijk doordat de meeste modellen (koppels) alleen maar denken aan de mogelijkheid van een pornografische voorstelling van koppel naaktfoto's en daarom doorgaans kritisch tot afwijzend staan tegenover zo'n onderneming.
Humoristisch uitgevoerd is het idee van deze foto, die werd genomen met twee van mijn favoriete modellen in een chique discotheek. Grappig, brutaal en sexy tegelijk, dat is een mix die ik graag gebruik als het gaat om erotische foto's die zich moeten onderscheiden van de massa van de "vriendelijk lachende" foto's.
Nog een tip: Ook al fotografeert u overdag in discotheken die dan niet open zijn voor het publiek, mag u zich niet automatisch alleen en onbekeken voelen bij de modellen, want dergelijke evenementenlocaties hebben vaak bewakingscamera's die ook overdag - omdat ze permanent zijn - in werking zijn. Kies dus niet per se een hoek die wordt geobserveerd door een bewakingscamera, want u heeft de modellen beloofd een fotoshoot te doen en geen making-of-video...
Heel intieme (maar zeker niet pornografische) en toch afstandelijke (maar niet onverschillige) opnamen van koppels kunnen op artistiek hoog niveau worden gefotografeerd, zoals blijkt uit de geweldige zwart-wit naaktopnamen van de bekende fotodesigner Stefan May uit München.
Veel van zijn opnamen overtuigen door hun ongedwongenheid, terwijl andere een ongelooflijke authenticiteit uitstralen, die gedeeltelijk wordt bereikt door deskundig gebruik van veeg-effecten.
Zelden zult u een koppel vinden dat zo open voor uw camera staat. Druk in dat geval liever een paar keer vaker op de ontspanknop, maar houd u daarbij discreet op de achtergrond.
Voor naaktopnamen als deze is veel inlevingsvermogen van de fotograaf vereist. Hierbij is het belangrijk om het handelende paar met gerichte instructies het gewenste beeldidee over te brengen, zonder door te veel regiewerk het paar de ruimte te beperken voor eigen gevoelens/acties.
Het is gunstig voor het eindresultaat als de opnamen kunnen plaatsvinden in een vertrouwde omgeving van de modellen bij beschikbaar licht. Daarnaast moet worden voorkomen dat er direct oogcontact is tussen de modellen en de fotograaf (of blik in de camera), aangezien dit de sensuele aard van zo'n opname zou vernietigen of te provocerend zou overkomen.
Er is een modelovereenkomst beschikbaar als werkmateriaal voor een modelrelease.
